Tôi Học Được Gì Khi Mất Việc

Nguyễn Kim Loan

Lần đầu tiên  tôi mất việc năm 1986, là do hãng di chuyển đi xa mà nhiều người không muốn đi theo, trong đó có tôi.   Nhưng tôi may mắn có việc ngay.  Việc mới của tôi ở ngay hãng bên cạnh, hàng ngày tôi vẫn đến cùng một khu thương mãi, đậu xe ở cùng một khoảng sân, và công việc vẫn tương tự.   Đúng là không có gì để nói, nhưng tôi vẫn học được một điều khá thú vị.

Số là tôi bước vào ngành Information Systems vào năm 1980 là lúc ngành này đang đi lên.  Tôi đã đổi hãng nhiều lần chỉ vì có những cơ hội tiến xa hơn trong nghề nghiệp, chứ thật sự là tôi vẫn đang có giá ở hãng cũ.   Nhưng lần này bất ngờ được tin hãng sẽ di chuyển và coi như mình bị mất việc, tôi rất bàng hoàng vì không kịp trở tay.   Tôi phải đi kiếm việc gấp gáp như đã nói ở trên, và nhận ra rằng bị mất việc lại là một điều rất thuận tiện cho mình khi đi tìm việc khác.   Trong những lần xin việc trước, khi người ta hỏi tại sao tôi muốn đổi hãng, thì rất khó cho tôi trả lời.   Nếu nói hãng đó dở thì mình có vẻ vô ơn và không trung thành, nhưng không lẽ nói mình không thích hay không hợp với công việc?  Đằng nào cũng lỗ, vì câu trả lời nào cũng làm cho hãng khác nghe xong dám ...sợ quá đâu muốn mướn mình.   Nhưng trong trường hợp thất nghiệp thì câu trả lời nghe rất là hợp tình hợp lý và xuôi tai, rằng thì là “Hãng đó ngon lắm, tôi thích công việc của tôi lắm, nhưng rất tiếc hãng phải di chuyển (hoặc làm ăn lỗ lã, cắt giảm nhân viên, v.v...) nên tôi mới phải đi kiếm việc khác như thế này.”   Hãng nào nghe xong cũng dễ thấy thông cảm và không chừng còn tự nhủ rằng “Biết đâu đây chẳng là một  ...con gà nòi.   Hơn nữa ‘nó’ đang cần việc thì mình đâu cần trả cao để mua chuộc ‘nó’ từ hãng cũ.” 

Quả thế, vào hãng mới này tôi không được vui cho lắm vì lương không hơn hãng cũ, và thật tình cũng không thích mấy.  Thế là tôi lại đi qua các hãng trung gian giới thiệu việc làm.  Khi đi phỏng vấn. tôi giải thích rằng: “Hồi đó tôi bị mất việc, nên gặp công việc này tuy chưa đúng với khả năng của tôi, nhưng tôi phải nhận tạm để mà sinh sống, và bây giờ tôi biết mình nên tìm kiếm một cơ hội thích đáng hơn.” 

Sau này hễ thấy ai đang lo sợ bị mất việc, thì tôi thường chia sẻ kinh nghiệm trên để giúp họ an tâm.   Một anh bạn mất ăn mất ngủ khi nghe hãng có thể sa thải nhân viên, sau khi nghe tôi kể lại kinh nghiệm của mình, thì anh đã an tâm và sau đó cũng đổi hãng mấy lần.  Tuy nhiên, chỉ khi bị laid off mới dễ ăn nói như vậy thôi, chứ nếu bị đuổi sở (fired) thì bài học này chắc không giúp được gì hết. 

Sau đó tôi tiếp tục đổi hãng nhiều lần và không có gì khó khăn cả.   Đùng một cái tôi bị mất việc lần thứ hai vào cuối năm 2000, đây là hãng chỉ mướn và gởi chúng tôi làm consultant tại nhiều hãng khác.  Lần này tôi bình tĩnh hơn để đón nhận tin chẳng lành khi hãng bất ngờ quyết định cắt giảm nhân viên, và tôi có việc ngay tại nơi mình đang làm consultant.  

Khoảng một năm rưỡi sau, tôi mất việc lần thứ ba, khi kinh tế nước Mỹ vẫn còn đang trong tình trạng kiệt quệ.  Và bây giờ đã 3 tháng trôi qua, tôi vẫn còn đang ăn tiền thất nghiệp.  Lần này, tôi học được thế nào là sống từng giây  phút trong hiện tại, như tôi đã được biết qua nhiều sách nói về Thiền.  Và qua kinh nghiệm này, tôi thấy rằng sống như thế có thể coi là sống phó thác theo tinh thần của người Kitô hữu.

Trước đó một thời gian, linh tính báo cho tôi biết có thể mất việc, nhưng hãng vẫn tiếp tục mua thêm nhiều hãng nhỏ để bành trướng, và không thấy có dấu hiệu sẽ cắt giảm nhân viên.  Việc của tôi lại khá nhàn, tôi sợ có thể mình sẽ bị sa thải vì hãng không cần nữa.  Nhằm lúc kinh tế đang đi xuống, người ta thất nghiệp nhiều quá nên tôi không dám đổi hãng vào lúc này.  Tôi cố gắng làm chu toàn mọi việc để hãng không thể bắt bẻ tôi được điều gì.  Mỗi lần bị xếp gọi vô văn phòng, tôi không biết chuyện gì sẽ xảy ra, nên vừa đi vừa cầu nguyện.  Xin Chúa bảo vệ con khỏi mọi sự dữ, nhất là nếu người ta cố tình làm khó dễ con. Xin Thánh Thần mở miệng con để con nói những điều khôn ngoan.   Nhưng đa số những lần như thế chỉ là công việc mới cần bàn thảo, hoặc những câu hỏi mà chỉ có tôi mới biết rõ câu trả lời. 

Cho đến một hôm, cũng là lần cuối cùng tôi được xếp lớn hơn gọi vào văn phòng.  Biết có chuyện chẳng lành nên tôi cầu nguyện như mọi lần.  Và khi nghe hãng  quyết định cắt giảm một số nhân viên (vì thặng dư sau khi dồn chung nhiều hãng mới mua), tôi cũng bàng hoàng nhưng không hề một chút lo lắng, vì tôi tin Chúa sẽ lo liệu cho gia đình mình.  Tôi vui vẻ cám ơn xếp đã cho tôi đóng góp vào công việc của hãng trong hơn một năm qua, và nói rất tiếc tôi phải ra đi.   Khi tôi thu dọn đồ đạc để dời hãng,  những người khác được lần lượt gọi vào, và tôi nghe có tiếng khóc thút thít đâu đó.  Riêng tôi mang tâm trạng hoàn toàn trống rỗng.  Rồi trong những ngày sau đó đã có nhiều biến chuyển trong nội tâm để đưa tôi đến chỗ hoàn toàn phó thác nơi Thiên Chúa.

Những biến chuyển trong nội tâm của tôi bắt đầu bằng một lô câu hỏi.  Trong khi kinh tế nước Mỹ vẫn còn kiệt quệ, con số người thất nghiệp càng ngày càng tăng, chắc chắn lần này tôi sẽ không có việc khác ngay như những lần trước, mà tôi lại là nguồn lợi tức duy nhất của gia đình.  Tôi có sẽ tìm được việc khác?  Tôi sẽ thất nghiệp trong bao lâu?  Lỡ hết tiền thất nghiệp và hết cả số tiền dành dụm nhỏ nhoi rồi mà vẫn chưa có việc thì tôi sẽ phải làm gì?  Liệu tôi có phải đổi sang một nghề khác khi nghề của mình đã hết thời vì “mật ít ruồi nhiều”?  Với hơn 20 năm trong nghề và tuổi tôi đã gần 50, liệu tôi có bị coi là lỗi thời và không thể cạnh tranh với người trẻ?  Bao nhiêu là câu hỏi mà không có câu trả lời.   Tôi bắt đầu sống trong tâm trạng không biết ngày mai sẽ ra sao.  Sáu tháng, ba tháng, hay một tháng nữa, đã có hãng nào gọi tôi đi phỏng vấn chưa?  Tâm trạng của tôi sẽ biến đổi từng ngày, từng tuần ra sao?  Nhiều người cho tôi biết họ thất nghiệp cho tới nay đã cả năm trời, đến độ trở thành trầm cảm (depressed) và không còn tự tin vào khả năng nghề nghiệp của mình.   Liệu tôi có sẽ rơi vào tình trạng thê thảm như vậy?  Ôi chao, chuyện gì cũng có thể xảy ra mà tôi không tài nào dự đoán trước được.  

Nhưng tôi tin Chúa biết trước sự gì sẽ xảy ra cho tôi.  Mọi sự bây giờ nằm trong tay Ngài và ở ngoài khả năng dự đoán của tôi.   A, thế ra trước đây tôi sống trong một sự an tâm, nhưng là một sự an tâm  giả tạo.  Có lẽ vì cuộc sống đều đặn sáng đi chiều về, mỗi tháng 2 lần lãnh lương với số tiền gần như không xê dịch, vừa xong công việc này thì được giao cho công việc khác ngay... Tới độ tôi tưởng chừng như cuộc sống của mình cứ tiếp tục như thế, tưởng chừng như nhiều năm sau tôi vẫn có việc một cách bình thường, tháng sau tôi vẫn lãnh lương không thiếu một đồng, gia đình tôi vẫn có mọi sự cần thiết và đời sống vẫn êm đềm trôi từ ngày này sang ngày khác. Điều này rất tương phản với đời sống của những người nghèo khổ nơi các nước chậm tiến.  Họ chỉ biết sống từng ngày một; hôm nay có người thuê mướn để kiếm được đồng lương đem về nuôi gia đình, ngày mai có thể chờ dài cổ chẳng ai thuê và cả nhà sẽ đói meo.  Nhưng ngày nào họ cũng vẫn ra đi với hy vọng kiếm được đủ tiền cho bữa ăn tối của gia đình.

Tuy ở một nước văn minh thì đời sống được đầy đủ hơn, nhưng không có gì bảo đảm rằng sự đầy đủ đó sẽ tồn tại cả đời người.  Nếu những người nghèo khổ “kiếm sống được ngày nào vui mừng ngày đó” thì tôi cũng cần “sống ngày nào cảm tạ Chúa cho ngày đó”.  Mà thật thế, bất cứ chuyện gì cũng có thể xảy ra vào ngày mai, bất cứ sự gì cũng có thể xảy ra trong những giờ phút kế tiếp truớc mặt mà tôi không thể biết trước. Ngay cả mạng sống của tôi và của các con tôi cũng có thể chấm dứt bất cứ lúc nào vì một tai nạn bất ngờ nào đó. Giới hạn của con người nằm ở ngay ngày hôm nay và ngay trong lúc này, vậy mà tôi sống bao lâu nay như không hề có cái giới hạn đó.   Đáng sợ thật!   Thế mới biết Mẹ Maria thật tuyệt vời khi Mẹ nhanh chóng chấp nhận cái giới hạn này trong tiếng “Xin vâng!”.   Và bây giờ tôi bình an chấp nhận rằng mình không thể làm gì khác hơn là phó thác vào sự quan phòng của Thiên Chúa, và tôi tin tưởng nhiều hơn vào Tình Yêu của Ngài.  

Trong thời gian thất nghiệp, tôi cố gắng sinh hoạt bình thường ngay từ những ngày đầu.  Mỗi ngày tôi đều dậy sớm, cầu nguyện, dự định các công việc phải làm  trong ngày, và lần lượt thì hành từng việc một.  Tôi cũng nhanh chóng thu vén chuyện chi tiêu của gia đình sao cho gọn ghẽ hơn, chuẩn bị resume đi xin việc, và liên lạc với những nơi có thể giúp mình kể cả bạn bè.  Tôi an vui chăm sóc mảnh vườn nhỏ trước nhà để mỗi sáng ngồi ở hàng hiên cầu nguyện tôi có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thiên nhiên.  Việc cầu nguyện và đọc sách trở nên quan trọng hơn trong việc giữ cho tình thần của tôi được quân bình.  Tôi thích ngồi cầu nguyện ở hàng hiên vào sáng sớm.   Ở đó tôi có thể tiếp nhận mọi cảnh vật và tiếng động chung quanh.  Tôi hiện diện với bức tranh vũ trụ hoàn hảo của Thiên Chúa với sự sống tràn ngập khắp nơi.  Trong ánh nắng ban mai, trong tiếng chim hót, trong cây cỏ xanh mát và hoa nở rực muôn màu.  Sự sống đầy tràn trong không khí và trong tôi qua từng hơi thở, từng nhịp tim, và tất cả mọi hoạt động trong cơ thể của tôi.   Vâng, tôi cảm thấy tràn ngập hạnh phúc được là một phần của bức tranh vũ trụ tuyệt hảo đó.  Một hạnh phúc mà trước đây mỗi sáng tôi đều vội vã đến sở nên đã không có dịp tận hưởng như bây giờ.   Lúc này cũng là mùa hè, con tôi nghỉ học ở nhà, nên coi như mẹ con tôi được hưởng cả một mùa hè  bên nhau, và lo sửa chữa lại những chỗ đã hư hỏng hoặc quá cũ trong nhà.  Ngoài ra, còn một nghề tay trái mà hiện nay tôi làm để kiếm thêm tiền chi dùng trong gia đình.  Đó là nghề làm bánh cưới.   Từ nhiều năm trước đó chỉ là một việc giải trí mà tôi say mê và chỉ làm để kiếm tiền tiêu chơi, không ngờ bây giờ cũng giúp cho gia đình tôi khá nhiều.

Tạ ơn Chúa tôi đang sống trong một hoàn cảnh khác thường và khó khăn, nhưng trong một tâm trạng an vui, mặc dù cũng có những lúc thoáng lo âu, chán nản.  Chúa thương trong thời gian 3 tháng qua, đã có hai hãng liên lạc và mời tôi đến phỏng vấn lần thứ nhất, rồi lần thứ hai.  Thấy như là đã có dấu hiệu tốt, nhưng vì là mùa hè, những người có trách nhiệm trong việc mướn người cứ thay phiên nhau đi nghỉ hè, thành ra họ rất chậm trong việc quyết định có mướn tôi hay không.   Mỗi lần chuẩn bị đi phỏng vấn, tôi đều cầu xin Chúa Thánh Thần hướng dẫn để tôi biết mở miệng nói điều khôn ngoan, và nhất là không nói dư thừa khi không cần phải nói.  Dĩ nhiên Chúa vẫn để cho tôi lỡ lời và tôi biết ngay, coi như là bài học thực tế cho dễ sửa mình và sẽ nhớ mãi.  

Khi viết bài này, tôi vẫn ở trong tâm trạng chờ đợi và phó thác, vì tôi vẫn không biết chuyện tìm việc của tôi sẽ kết thúc ra sao.  Nếu bạn đọc những dòng này, thì xin cầu nguyện cho tôi, cho nhiều anh chị em khác vẫn còn đang thất nghiệp, và  cả cho bạn nữa nếu bạn cũng đang đồng thuyền với chúng tôi.  Xin Chúa ban ơn kiên trì để chúng ta tiếp tục phó thác và trông cậy, trong khi vẫn phấn đấu để có việc làm trở lại.  Cám ơn bạn nhé.