Lạy Thầy, Thầy Ở Đâu?

Nguyên Quang Hải Đạt

Xin kính tặng các anh chị em còn đang khóc trong nhóm gia đình New Jersey

Chúng tôi gặp nhau, một chuyện tình đẹp như mơ. Chúng tôi cùng ở chung nhóm ở Đắc Lộ, thích nhau như trai thích gái trong lứa tuổi cặp kê. Chúng tôi đi chơi Vũng tàu, đi làm công tác xã hội chung với nhau nhiều nhưng lòng chưa xao động, vì tình yêu lúc đó chưa có tên. Cho đến một kỳ đi tĩnh tâm và cắm trại ở Tam Hà với cha Thành, thì tình yêu bùng cháy và rõ hình. Ở cơ sở của Dòng Tên này có một hồ bơi. Nước hồ lấy từ một dòng suối. Khi trời thanh mây tịnh thì nước suối trong vắt. Đến khi trời mưa thì đất mầu trộn lẫn trong mưa, tràn vào hồ thành cà phê sữa. Chúng tôi như đàn vịt con mặc kệ thời tiết, nhào xuống nước đùa dỡn la hò. Đến chiều người khô, bùn đóng vào da đến nỗi chúng tôi có thể vẽ hình trên da được. Con trai chúng tôi cây cỏ có mọc trên người thì cũng không sao, nhưng nàng thì khổ sở phải đi tìm nước để gội đầu. Một người con gái thật đẹp và dễ thương như nàng mà lo lắng đi tìm nước thì tôi không cầm lòng được. Tôi cũng lăng xăng tận tình lắm. Vì hết nước, nên tôi đi quanh quẩn, tìm được chỗ để nước uống. Tôi “mượn đỡ” một xô cho nàng vậy. Tôi xách xô nước, dịu dàng xối từng gáo cho nàng gội đầu. Tôi không biết chuyện gì xảy ra trong lòng nàng lúc đó. Nàng khôn lắm, không bao giờ thú nhận điều gì cả. Nhưng tôi nghĩ, những giọt nước dịu dàng, đã xối mềm tim em. Sau hai mươi lăm năm lấy nhau, chúng tôi vẫn còn cò kè đấu trí nhau về phút đầu gặp nhau này. Nàng không bao giờ thú nhận là nàng đã “phải lòng” tôi. Ngược lại, tôi phải thú nhận, tôi là “người bất hạnh nhưng có phúc.” Nếu tôi đi tu Dòng Tên, thì con người Y-Nhã sau một thời gian, sẽ nhận ra mình là kẻ có tội, nhưng được Chúa thương (a sinner loved by God). Tôi bất hạnh vì ôi thôi, theo ý nàng, thì con người tôi biết bao nhiêu là tật xấu. Nhưng tôi có phúc, vì được nàng thương. Tôi có cảm tưởng như mình đang tu dòng ba của Y-nhã vậy.

Trước khi mất nước, tôi chạy qua nhà nàng để lại một phong thư có địa chỉ của ông anh bên Đức. Tôi đi trước nàng đi sau. Nguy hiểm tưởng chừng như không thoát được. Trên đường di tản ra Đệ Thất Hạm Đội, nàng mất hết đồ đạc, và quên bẳng phong thư. Qua đến trại, ngoài giờ sắp hàng đi ăn, nàng cứ lo đi nhìn những bảng tìm người ở cổng trại, ở cột đèn, xem có tên tôi không. Ra ngoài định cư rồi, nàng vẫn băn khoăn không biết tôi ở đâu. Đến một hôm lục lại valise, nàng mới gặp được phong thư. Ngày nhận được thư nàng chuyển từ Đức qua, nụ cười nở lại trên môi tôi. Bà bảo trợ, nơi tôi đang ở nhờ, ngạc nhiên hỏi, và nói cho tôi biết là, ba tháng nay tôi chưa cười một lần nào. Lúc đó, tôi không biết mình đi đâu, và làm gì. Tôi sống như người mộng du.

Gặp nhau lại, chuyện đầu tiên là chúng tôi lấy nhau. Tôi là tất cả cái gì còn lại từ quê hương yêu dấu đối với nàng. Còn nàng là tất cả những gì đẹp đã mãi lìa xa đối với tôi. Trong nhau, chúng tôi tìm được gạch nối của quãng đời vừa khép lại sau lưng. Bàn tiệc vỏn vẹn mười hai người: cha sở Mỹ, một bà sơ, một vài người bạn Việt mới quen nơi xứ người và gia đình.

- -

Lập gia đình xong, tôi lặn lội đi rửa chén, đi chùi cầu tiêu và học tiếng Anh. Sau ba năm ở Mỹ tôi được nhận vào một đại học danh tiếng. Không biết mình ra trường sẽ làm gì, nhưng chúng tôi tin vào danh tiếng của trường, học xong sẽ có việc. Chúng tôi nghèo hết sức, nhưng thật hạnh phúc, vì tương lai như cây hoa trĩu nặng, kết đầy trái mong ước.

Chưa ra trường mà một lục cá nguyệt trước tôi đã có việc rồi. Ngày ra trường thật huy hoàng. Cháu Mai bốn tuổi, cháu Ngọc hai tuổi, xúng xính đi bên mẹ. Còn mẹ thì rực rỡ trong áo dài cưới lụa hồng của ngày nào.

Ra trường xong, tôi mướn nhà đưa nàng và các con đến gần sở, bắt đầu cuộc sống bình thường. Chúng tôi ở mướn trong một căn gác chật chội nghèo nàn. Tiền lương mới ra trường không đủ để mua nhà. Lãi xuất lúc đó lên đến 18%. Thực tế không huy hoàng như lòng mong ước. Khi còn mơ, mọi chuyện được gác qua một bên, nhưng khi thực tế đã đến, thì không còn gì để mơ ước. Những khó khăn đã trì hoãn bấy lâu nay, bắt đầu bùng lên. Những vết thương lòng mà mỗi chúng tôi mang đến cuộc hôn nhân, cộng với những khác biệt về tâm tính, nổi lên như ngọn sóng cuồng phong phẫn nộ, mà chúng tôi không hiểu từ đâu ra.

Chúng tôi ở một nơi hẻo lánh không có gia đình bên cạnh. Không có cộng đồng người Việt và bạn bè. Khi gặp khó khăn không biết trông nhờ ai. Một an ủi lớn là chúng tôi có nhóm New Jersey. Nhưng chúng tôi là anh chị lớn, chúng tôi nâng đỡ người khác nhiều hơn chính mình được đỡ nâng. Chúng tôi lại ở xa nhau, mỗi lần đi họp lái xe cả tiếng mới đến nhà nhau. Điều may mắn là chúng tôi được đi linh thao hằng năm, và được gặp cha linh hướng trong dịp này.

Tôi gấp rút học cầu nguyện, và làm phút hồi tâm trong thời gian này. Vì không còn ai để trông cậy, trong đau khổ, tôi chỉ biết chạy đến Chúa. Tôi lớn lên thật nhiều trong đức tin, qua các khóa linh thao hằng năm, và trong đau khổ của cuộc sống. Mỗi khi gặp khó khăn với nàng, Chúa thường dắt tôi về những kỷ niệm thiên thu của thuở ban đầu. Những kỷ niệm vượt không gian, vượt thời gian và sống mãi trong tôi. Những kỷ niệm này luôn luôn làm tôi ấm lòng. Chúa dạy tôi, chẳng những đặt niềm Tin, niềm Hy vọng và Tình thương nơi Ngài, mà còn nơi nàng nữa. Nếu tôi không có thể Tin, Cậy và Mến những người sống gần gũi chung quanh tôi, làm sao tôi có thể đặt niềm tin nới đấng vô hình? Với sức mạnh và ơn Chúa ban, tôi luôn bắt đầu lại, với một ngọn lửa mới. Tôi không biết mình đi đâu trên con đường dài, nhưng Ngài chỉ cho tôi biết bước kế tiếp. Cứ thế tôi đi từng bước, và cứ thế Ngài theo chúng tôi suốt nẻo đường dài. Ngài đợi từng dịp, để mặc khải cho tôi về những mầu nhiệm của cuộc sống.

Lấy nhau khoảng mười năm, tôi mới lần hiểu được, những cơ năng tâm lý chi phối cuộc tình mình. Tôi tập sửa mình nhiều lắm, và tôi tìm cách sửa luôn cả nàng nữa. Tôi đặt ra biết bao nhiêu “chương trình cải tạo” cho nàng, hết đợt này đến đợt khác. Không nói các bạn cũng đoán ra, là những chương trình này thất bại hoàn toàn, vì không ai có thể sửa mình ai được. Ngay cả tôi, tôi cũng chưa đủ sức sửa mình tôi được, thì nói gì đi sửa sai người khác. Sau này tôi hiểu được, là nàng cần tôi hiểu và yêu nàng tha thiết, dù nắng dù mưa, chứ không cần tôi hịch hỡm sửa sai nàng. Muốn hiểu, trước hết tôi phải biết nghe.

Tôi cần học lắng nghe, mà tôi không biết làm sao. Rồi một ngày, Chúa đoái thương giử con tim tôi trong cung lòng của Ngài, để dạy tôi một bài học sâu xa. Cuộc hành trình này bắt đầu, khi tôi đi nghe cha sở Mỹ giảng về bụi gai đang cháy. Có một cái gì lôi cuốn không rời trong tim tôi, và sau một thời gian tôi hiểu được. Trước đó, tôi học lắng nghe theo lối Stephen Covey dạy, nghe bằng cả trí óc lẫn con tim. Tôi tập không được, vì có khi người nói không có gì để nói, hoặc không biết gì cả. Ngài dắt tôi vào sa mạc, nơi có một bụi gai cháy mãi không rời, như nổi đau âm ỉ của nàng và tôi. Nơi đó là nơi cực thánh có Chúa ngự. Hình như nơi đó nằm trong cung lòng của mỗi người, mà nếu tôi diễm phúc được vào, tôi sẽ gặp Chúa. Nếu được mời vào, tôi phải cởi dép ra. Phải có lòng kính trọng và khiêm nhường, mới được người khác cho vào cung lòng. Nơi đó có những ước mơ, những lỗi lầm tủi hổ, và những hi vọng cho tương lai, dù hiện tại đang trong tăm tối. Khi gặp được Chúa nơi cực thánh như vậy, thì tôi và bạn cùng được giải phóng. Hiểu được như vậy, không có nghĩa là tôi đã biết lắng nghe. Tôi phải tập khiêm nhường trước.

Kỳ linh thao năm đó, Ngài dạy tôi thêm một bài học về sự đau khổ. Trong lúc cùng cực, tôi trách sao Ngài bỏ tôi và nàng một mình bơ vơ? Ngài ở đâu trong lúc chúng tôi đớn đau? Ngài trả lời một câu làm tôi bàng hoàng thấu tâm can: “Trong lúc nàng đau khổ, chính Ta ôm nàng trong vòng tay con.” Tôi đi ra ngoài vườn Loyola, khóc ngất như em bé. Khóc đã đời, tôi ôm Thánh Kinh vào nhà nguyện suy gẫm tiếp. Tôi hỏi Ngài tôi phải làm gì? Ngài cho tôi hiểu tôi không phải làm gì cả, mà chỉ hiện diện như Mẹ Maria, bên cạnh thánh giá. Cả một gánh nặng cất khỏi vai tôi, vì trước đó tôi tưởng mình phải nên thánh, để cứu thế gian. Điều này, tôi không có tài sức nào làm được. Bài học Ngài dạy giúp cho tôi hiểu là, khi đối đầu với đau khổ, tôi chỉ cần hiện diện lắng nghe. Và đừng sợ, vì Ngài ở bên tôi.

Tôi chưa được đi linh thao trọn vẹn, nhưng hình như Chúa dùng tất những cảnh huống trong cuộc sống, để dẩn dắt tôi đi qua các tuần của linh thao. Tôi có cảm tưởng mình đi đến tuần thứ ba, tuần tử nạn của đức Kitô. Tôi được cảm nghiệm sự thương khó, và hiểu nổi đau thể xác của Ngài. Một lần tôi suy niệm về mầu nhiệm Giáng sinh, thì đi lạc vào sự thương khó của Đức Mẹ. Tôi cảm được nỗi lo sợ ngơ ngác của Mẹ, khi con bị bắt. Tôi hiểu được lòng tin trong đêm tối mù mịt, khi Mẹ đi với con trên con đường thánh giá. Tôi hiểu được Mẹ đau như thế nào khi con đau, vì chính Mẹ đã cho con Chúa vô hình một hình hài. Thịt xương của con, chính là thịt xương của Mẹ. Một thời gian khác, tôi cảm được sự ăn năn của thánh Phêrô trong đêm chối Thày, và nỗi buồn ông mang trong tim, cho đến khi được chết vì Thày trên thập giá đóng ngược. Đọc sách của Đức Hồng Y Thuận, tôi hiểu được sự cô đơn của Chúa Cha trong đêm chia ly. Qua nổi đau của con, chính Cha đã chia sẻ thân phận làm người với chúng mình... Hình như tôi vẫn ở trong tuần thương khó mấy năm nay, mà chưa ra khỏi. Tôi tự hỏi chừng nào, tôi mới thấy được ánh rạng đông lờ mờ của đêm Phục sinh?

Tôi ao ước được nàng cảm thông với tôi, mà tôi không biết bắt đầu cuộc đối thoại như thế nào. Tôi tìm cách ảnh hưởng nàng, qua dịp này dịp nọ, để nàng hiểu tôi hơn mà cũng không xong. Khi đi linh thao, tôi đem nỗi buồn than vãn cùng Chúa. Tôi phân trần với Ngài, là không phải tôi muốn sửa đổi nàng, mà mong muốn nàng hiểu tôi. Muốn hiểu tôi, thì phải thay đổi lối nhìn của nàng. Điều này, tôi cố gắng làm bao nhiêu năm qua, mà không được. Đây là điểm tôi buồn nhất trong cuộc sống. Tôi cứ làm một điều, mà thất bại mãi. Tôi tự hỏi, đây có phải là điều Chúa muốn tôi làm không? Hay là ý của Ngài khác ý của tôi. Lạy Ngài, con hết đường binh rồi. Xin Ngài cho con biết con phải làm gì? Ngài từ từ cho tôi hiểu, tôi đã để nỗi buồn làm cản trở việc yêu thương nàng trọn vẹn. Ngài chỉ cho tôi một mối tình đẹp vô cùng, một tình yêu vô điều kiện. Tôi yêu nàng như là nàng, mà không đòi hỏi nàng phải thay đổi điều gì. Nếu tôi sống yên vui như vầy, thì phần thay đổi nàng thì để Ngài lo. Đó là chuyện giữa nàng với Ngài, tôi không có việc gì phải xía vô. Tôi thường nói nhiều về một tình yêu vô điều kiện trên lý thuyết, nhưng trong thực tế, tôi chẳng biết gì cả. Tôi ngạc nhiên một cách ngớ ngẩn, khi Ngài dạy tôi yêu nàng như vậy.

Với một lý tưởng đẹp như vậy, tôi biết tôi sẽ không có đủ sức. Tôi khẩn thiết, xin cho tôi một nghị lực can đảm, để yêu như Ngài mong muốn. Một nghị lực mà khi tôi lao đao trong cuộc sống, giúp tôi đứng lên; khi tôi không chu toàn bổn phận, giúp tôi can đảm nhận thức; khi tôi mệt mỏi, vẫn đủ sức chăm sóc cho nàng và các con. Một nghị lực mà tôi phải tìm được ngay trong cuộc sống hằng ngày, không cần phải đi tĩnh tâm một cuối tuần mới tìm lại được. Nghị lực này từ đâu? “Thày là thân nho, con là cành, cành nào không gắn liền với thân cây, sẽ không sinh ra hoa trái.” Nếu tôi ở thật gần Ngài trong cuộc sống, thì Ngài sẽ dắt tôi đi. Tôi nói với Ngài tôi hiểu rồi, nhưng tôi vẫn nài nỉ xin. Và Ngài dắt tôi về lại với nàng, vì trong cuộc sống, không ai gần gũi tôi bằng nàng. Trong nàng, tôi phải tìm ra nghị lực sống. Việc này gay go quá. Nàng là đầu mối khó khăn của tôi, mà sao bây giờ Ngài lật ngược thế cờ như vầy?

Giờ cầu nguyện tới tôi cầu cứu Đức Mẹ, xin Mẹ giúp tôi để cầu nguyện về nàng. Tôi suy niệm hình dung về cả cuộc đời nàng, từ thuở thơ ấu cho đến khi lớn lên. Những kỷ niệm, những cô đơn đã ghi dấu trong đời nàng, những thánh giá mà nàng vác mà giờ đây tôi đang vác chung với nàng. Tôi cảm nhận luôn cả những cô đơn, mà các em nàng mang theo trong cuộc sống. Và tôi hiểu tại sao những cuộc tình của các em đổ vỡ. Tôi khóc với nàng và khóc với các em. Lần lần, Mẹ dắt tôi về núi Horeb. Đỉnh núi thánh, nơi Chúa chỉ cho Maisen thấy bụi gai đang cháy. Lần này, tôi khám phá ra bụi gai, không phải của tôi và nàng, mà là của Chúa. Bụi gai cháy âm ỉ và đớn đau. Chúa nói với Maisen: “Những nỗi đau của dân Ta là của Ta.” Những tiếng khóc, những giận dữ, những cô đơn trong cuộc sống của nàng, chính là tiếng khóc của Chúa. Tôi hiểu tại sao, Ngài dắt tôi về chính cuộc sống hằng ngày. Ngài hiện diện, trong tất cả những sự đau khổ, và niềm vui của cuộc đời. Một sự hiện diện thánh thiện, lúc nào cũng kề cận bên tôi, mà đôi khi tôi chạy trốn, hoặc không dám nhìn. Đây là nguồn suối không bao giờ cạn. Đây là nơi chốn tôi trở về hằng ngày, để múc nước trường sinh mà sống. Khi Maisen xin Chúa cho một dấu chỉ để biết Chúa ở với ông, Chúa nói: “Đây là dấu chỉ: con và dân Ta sẽ thờ phượng Ta trên núi thánh này.” Nơi đây, có một bụi gai không bao giờ tắt của Ngài. Khi gặp khó khăn, khi lao đao muốn ngã, khi lười biếng muốn nghĩ yên, tôi sẽ nhớ đến bụi gai đang cháy âm ỉ trong lòng Ngài. Đây là dấu chỉ, cho biết Ngài hiện diện với tôi. Tôi cầu xin cho ngọn lửa của Ngài, sẽ không bao giờ tắt trong tôi.

- -

Tôi cám ơn sự nhỏ nhẹ dễ thương của Ngài, đã dịu dàng dắt tôi đi, qua từng bước đường thơ ấu. Tôi cám ơn sự hiện diện thủy chung của Ngài, trong bao nhiêu thăng trầm của cuộc sống. Tôi cám ơn Ngài, đã cho tôi người bạn đường thật duyên dáng và dể thương, rất nhạy cảm và thông minh. Tóc đã bạc, chân đã mỏi, nhưng nàng vẫn yêu tôi tha thiết, đằm thấm như ngày đầu gặp nhau. Cám ơn cho bao nhiêu vô duyên lầm lỗi, mà nàng vẫn tha, nhưng vẫn đòi được thương như nàng là. Nàng là một món quà, mà Chúa đã dùng để dạy tôi những bài học quí nhất về tình thương. Nàng nói đúng, tôi là “một người bất hạnh nhưng có phúc,” vì được thương.