Xa Cách

Đỗ Bá Long, SSS

Nói đến xa cách là nói tới một mệnh đề ghép của chữ “xa” và chữ “cách”. Nét đẹp của mệnh đề ghép này khi thốt lên, nó tạo ra một tâm tình nhớ nhung hay một cảm xúc lưu luyến, cho người nghe cũng như người nói. Cũng như khi hai người thương yêu nhau, khi phải nói lên lời xa cách, là họ cùng nói lên tâm trạng lưu luyến dành cho nhau, không muốn rời xa nhau, nhớ thương nhau, chỉ mong sao được sống trong cung lòng của nhau và trông chờ đến ngày được gặp lại nhau.

Thông thường khi phải xa cách nhau thì người ra đi cũng như kẻ ở lại đều mang một tâm trạng u buồn. Vì thế nói đến xa cách là cả một bầu trời u buồn xuất hiện. Người ta thường sợ hãi, lo âu khi phải nói nên lời chia ly giã biệt, bởi vì trong ngôn ngữ của chia ly giã biệt đều có mang những ấp ủ của nỗi lòng và nhớ nhung khi phải xa cách. Cả một bầu trời u buồn được xuất hiện trong lòng. Khi phải xa cách nhau, có mấy ai dám khẳng định về hội ngộ trong tương lai, cho nên người ta rất sợ phải xa nhau. Một bầu trời u hoài xuất hiện trong tâm hồn mình, trong cuộc sống mình, khi phải nói lên lời từ biệt lẫn nhau và phải xa nhau. Xa cách người mà mình yêu thương thì lòng nhớ về người đó càng sâu đậm hơn. Thổn thức trong lòng và quyến luyến cùng nhau, vì thế, khi phải xa nhau thì người ta thường hay thốt nên lời than thân, trách phận.

”Vầng trăng ai xẻ làm đôi.
Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường.”1

Phải xa cách nên mới có nhớ thương, khi nhớ thương mà phải xa cách thì người ta thường trao cho nhau những kỷ vật để nhớ đến nhau và lời ước hẹn hướng về tương lai. Trao cho nhau kỷ vật để mỗi khi nhớ đến nhau, họ có thể ngắm nhìn nó và cảm thấy gần nhau hơn hay là thấy được lòng của nhau. Ước hẹn là cho nhau niềm hy vọng. Ước hẹn ngày gặp lại nhau trong tương lai, chính là động lực thúc đẩy để cho dù có phải chia ly xa cách, nhưng lòng của mình vẫn luôn hướng về hay ở cùng người mà mình đang xa cách. Nếu nói như vậy, thì xa cách chỉ mang tính cách của nỗi buồn giai đoạn, nhưng ngày vui sum họp với nhau thì lại mang bản chất vĩnh hằng.

Nếu đồng ý như thế, thì tôi có thể đặt câu hỏi rằng: Khi xa cách, người ta nên mang nỗi buồn biệt ly hay ôm ấp niềm vui hội ngộ? Phải chăng giữa nỗi buồn biệt ly và niềm vui hội ngộ là một vùng trời của thương nhớ? Khi thương nhớ mà được ở lại trong lòng của nhau, thì đó có phải là một kết hiệp nên một với nhau? Như vậy, xa cách thật sự có cách xa hay không? Hay xa cách là cùng kết hiệp nên một? Nếu xa cách không còn là cách xa thì xa cách sẽ phải là sống động trong cung lòng của nhau, là kết hiệp nên một cùng nhau, là hoàn toàn thuộc về nhau.

Xa cách chỉ là ngôn ngữ dùng để diễn tả lên trạng thái của lòng thương nhớ trong giây phút hiện tại khi phải xa nhau trong tương lai. Còn chiều sâu của xa cách thì hoàn toàn trái  ngược lại ý nghĩa và bản chất của mệnh đề xa cách. Chiều sâu của xa cách chính là diễn tả nên tính chất kết hiệp nên một cùng nhau, và cùng sống trong cung lòng của nhau mãi mãi.

Trong lời giã biệt của Đức Giêsu với các môn đệ yêu mến của mình, tôi nhận thấy đây không phải là lời giã từ thông thường như bao lời giã từ khác, nhưng là cả một tâm tình được trao đi, cả một lòng ao ước cùng ở bên nhau, cả một xác tín được trọn vẹn thuộc về nhau và cả một giấc mơ được ở trong cung lòng của nhau và hiệp nhất nên một trong cùng đồng hình đồng dạng. Gửi một tâm tình là mong được cảm thông và đón nhận. Gửi một tâm tình cho nhau là ao ước được ở trong lòng của nhau. Và hôm nay cho đến mãi mãi, cũng một tâm tình như khi xưa, Chúa luôn muốn trao gửi đến cả nhân loại chính trái tim của Ngài, trái tim ấp ủ một ước nguyện: “con muốn rằng con ở đâu thì những người Cha đã ban cho con cũng ở đó với con”; một niềm hy vọng sâu đậm trong tâm hồn: “con đã ban cho họ vinh quang mà Cha đã ban cho con, để họ được nên một như chúng ta là một: Con ở trong họ và Cha ở trong con, để họ được hoàn toàn nên một”; và cả một niềm khao khát, mong mỏi tự đáy lòng: “thế gian sẽ nhận biết là chính Cha đã sai con và đã yêu thương họ như đã yêu thương con”. “Con không còn ở trong thế gian này nữa, nhưng họ, họ, ở trong thế gian; phần con, con đến cùng Cha. Lạy Cha chí thánh, xin gìn giữ các môn đệ trong danh Cha mà Cha đã ban cho con, để họ nên một như chúng ta. Phần con, con đã ban cho họ vinh quang mà Cha đã ban cho con, để họ được nên một như chúng ta là một: Con ở trong họ và Cha ở trong con, để họ được hoàn toàn nên một; như vậy, thế gian sẽ nhận biết là chính Cha đã sai con và đã yêu thương họ như đã yêu thương con. Lạy Cha, con muốn rằng con ở đâu thì những người Cha đã ban cho con cũng ở đó với con. (Gio 17, 11& 22 - 24a).

“Lạy Cha, con muốn rằng con ở đâu thì những người Cha đã ban cho con cũng ở đó với con”. Nơi đây ghi nhận tâm tình Chúa đối với các môn đệ mình yêu quý, nơi đây đóng ấn tâm tình của Chúa với tôi. Thật ấm cúng vì muốn được kết hiệp với nhau và được ở trong cung lòng của nhau.

Cứ xét theo đoạn văn trên, thì tôi có thể khẳng định rằng, Chúa đã dùng lời từ biệt này để mặc khải cho con người về chiều sâu của xa cách: xa cách là để cùng được hiệp nhất nên một với nhau và để cùng ở lại trong cung lòng của nhau mỗi ngày, và suốt cả một cuộc đời được trọn vẹn thuộc về nhau. Quá ngọt ngào nơi tình Chúa dành cho con người và quá đắng cay khi con người đáp trả bằng những thờ ơ và lạnh nhạt.

Lạy Chúa, con cảm thấy tình yêu của Chúa dành cho con người quá bao la và vượt khỏi sự hiểu biết của con người. Làm sao con có thể hiều được tình yêu của Chúa nếu con không sống trong căn nhà của Chúa? Làm sao con có thể sống trong căn nhà của Chúa mà khước từ mời Chúa vào cung lòng của con? Cô độc.

Trong cuộc sống, đôi khi con bắt gặp thật nhiều người, tuy sống chung trong cùng một căn nhà, nhưng lòng của họ lại rất xa nhau và tình yêu như một như chỉ là một lớp áo quần trưng diện bên ngoài, thâm sâu trong tâm hồn tình yêu lại không được ngự trị. Đau khổ.

Lạy Chúa, con cũng cần khiêm nhường kiểm chứng lại chính căn nhà của lòng con. Chúa có thật sự là trọng tâm của mọi hành động, mọi ý nghĩ, mọi suy tư chăng? Hay con vẫn là trung tâm điểm của cuộc đời con. Hoang tàn.

Người ta thường sợ những buổi tiệc mang tính cách biệt ly vì biệt ly là phải xa cách. Nhưng người ta lại luôn luôn mong muốn hiện diện trong những buổi tiệc biệt ly. Ví như thể, sự hiện diện của mình nơi những buổi tiệc ly này là một thứ ngôn ngữ nói lên lòng thương nhớ mà người ta dành cho nhau và quyến luyến bên nhau.

Khi còn ở bên nhau, người ta thường không qúy những giây phút hiện tại, nhưng khi phải xa cách nhau thì người ta lại cảm thấy quyến luyến và không muốn rời xa nhau. Rồi khi phải xa nhau thì họ sẽ sống trong mong chờ và nhung nhớ.

Vì nhớ nhung nhau nên trong buổi tiệc tiễn đưa nhau, người ta thường có thói quen trao tặng cho nhau những kỷ vật. Trao cho nhau những kỷ vật, là ngôn ngữ của tình thương và quyến luyến. Trao cho nhau những kỷ vật là để nhớ về nhau, và mong muốn được hiện diện bên nhau qua những kỷ vật. Trong khả năng hữu hạn của mình, khi không còn được gặp nhau nữa thì vẫn muốn được thấy nhau bằng những kỷ vật mà chính mình trao tặng hay đón nhận. Như vậy, những kỷ vật dành cho nhau trong buổi tiệc để tiễn biệt nhau phải chăng là ngôn ngữ của lòng mong ước ở lại trong lòng người mà mình sẽ cách xa?

Nếu nói như thế, thì tôi cảm thấy, những buổi tiệc ly không phải chỉ là để tiễn biệt nhau, mà trên hết là để họ có dịp trao chính tấm lòng cho nhau, và ở lại trong lòng của nhau cho tới khi hội ngộ, bằng những kỷ vật dành cho nhau.

Trong Tin Mừng Nhất Lãm đều nói về bữa tiệc Vượt Qua của Chúa Giêsu với các môn đệ của mình, trước khi ra đi tự hiến mình làm của lễ giao hòa giữa con người với Thiên Chúa. So sánh các văn bản của Tin Mừng Nhất Lãm, tôi nhận thấy mỗi thánh sử đều có một đặc nét khi trình thuật lại bữa tiệc ly này. Nhưng tôi lại thích dừng lại suy tư nơi trình thuật của Tin Mừng mà thánh sử Luca đã viết. Vì trong trình thuật này, thánh sử Luca đã nhấn mạnh đến lòng khát khao của Chúa khi trao đi chính cuộc sống mình cho các môn đệ của mình và tất cả những ai còn ở lại trong thế gian:

“Thầy những khát khao mong mỏi ăn lễ Vượt Qua này với anh em trước khi chịu khổ hình. Bởi vì, Thầy nói cho anh em hay, Thầy sẽ không bao giờ ăn lễ Vượt Qua này nữa, cho đến khi lễ này được nên trọn vẹn trong Nước Thiên Chúa. Rồi Người cầm lấy bánh, dâng lời tạ ơn và nói: Đây là mình Thầy, hy sinh vì anh em.  Anh em hãy làm việc này, mà tưởng nhớ đến Thầy. Và tới tuần rượu cuối bữa ăn, Người cũng làm như vậy và nói: Chén này là giao ước mới, lập bằng máu Thầy, máu đổ ra vì anh em”  (Lc 22, 15 - 16 & 19 - 20).

Trao tặng cho nhau kỷ vật khi phải xa cách vì chính trong kỷ vật có bao hàm nhớ nhung. Khi tặng cho nhau một kỷ vật là muốn người nhận luôn nhớ về mình. Nhưng thử hỏi, có kỷ vật nào đẹp cho bằng trao đi chính cuộc sống của mình cho người mình thương yêu? Có kỷ vật nào quý giá đến cả một đời “những khao khát” mong mỏi hiến dâng cho những người bạn hữu của mình và cho cả nhân loại? Cả một vùng trời yêu thương và hiến dâng mở rộng và đón chờ. Sống động vì lòng khao khát được ở lại trong cung lòng của nhau mãi mãi.

“Thật, tôi bảo thật các ông: nếu các ông không ăn thịt và uống máu Con Người, các ông không có sự sống nơi mình. Ai ăn thịt và uống máu tôi, thì được sự sống muôn đời, và tôi sẽ cho người ấy sống lại vào ngày sau hết, vì thịt tôi thật là của ăn, và máu tôi thật là của uống. Ai ăn thịt và uống máu tôi, thì ở lại trong tôi, và tôi ở lại trong người ấy. Như Chúa Cha là Đấng hằng sống đã sai tôi, và tôi sống nhờ Chúa Cha thế nào, thì kẻ ăn tôi, cũng sẽ nhờ tôi mà được sống như vậy. Đây là bánh từ trời xuống, không phải như bánh tổ tiên các ông đã ăn, và họ đã chết. Ai ăn bánh này, sẽ được sống muôn đời (Gio 6. 52b-58).

Nhìn về kỷ vật đẹp mà Chúa trao ban cho con người, tôi liên tưởng tới những lời tâm tình yêu thương của Chúa trao gửi cho các môn đệ của Ngài. Và phải chăng chính tâm tình yêu thương này mà Chúa cũng muốn trao gửi đến chúng ta, mỗi khi chúng ta cùng nhau thành tâm tụ họp chung quanh bàn tiệc thánh, đồng tâm và hiệp nhất nên một trong tình yêu thương của Ngài? Sống cùng với tâm tình này sẽ dẫn đưa tôi đến đời sống của một cộng đoàn tông đồ, được quy tụ lại và để được sai đi trong tình yêu của Đấng đã yêu thương mình ngay từ thuở ban đầu:

“Không ai có tình thương lớn hơn tình thương của người hy sinh mạng sống mình cho bạn hữu. Anh em là bạn hữu của Thầy, nếu anh em thực hiện những điều Thầy truyền dạy. Điều Thầy truyền dạy anh em là hãy yêu thương nhau. Thầy ban cho anh em một điều răn mới là anh em hãy yêu thương nhau; anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em. Ở điểm này, mọi người sẽ nhận biết anh em là môn đệ của Thầy: là anh em có lòng yêu thương nhau” (Gio 15, 13 - 14 & 17; 14, 34 - 35).

Một tấm bánh, một chén rượu - kỷ vật quá tầm thường và đơn sơ, nhưng chứa đựng cả một cuộc đời khao khát mong mỏi trao đi. Một tấm bánh, một chén rượu - kỷ vật tầm thường và đơn sơ nhưng lại thật quý giá, vì giá trị của kỷ vật không tùy thuộc vào những gì bên ngoài, nhưng giá trị nơi sâu thẳm bên trong của kỷ vật. Giá trị của kỷ vật mà Chúa trao gửi cho các bạn hữu của mình chính là sự sống từ Thiên Chúa, và của Thiên Chúa. Một sự sống mới, sự sống vĩnh hằng và bất diệt. Hiểu về tình thương của Chúa chưa đủ, nhưng còn phải cảm nhận được tình thương của Chúa trong cuộc sống của chúng ta và tin tưởng nơi Ngài, thì chúng ta mới cảm thấy tặng vật mà Chúa Giêsu đã để lại cho con người thật là vô giá. Chính vì thế mà Phêrô đã tuyên xưng lòng tin: “Thưa Thầy, bỏ Thầy thì chúng con biết đến với ai? Thầy mới có những lời đem lại sự sống đời đời. Phần chúng con, chúng con đã tin và nhận biết rằng chính Thầy là Đấng Thánh của Thiên Chúa” (Gio 6. 68-69).

Một cuộc sống đã gói trọn và chất chứa tất cả tâm tình yêu thương mà Chúa trao tặng đã được chuẩn bị từ rất lâu, ngay từ thuở ban đầu, ngay từ nguyên thủy. Hôm nay được trao đi trong yêu thương và hướng về tương lai với “những khát khao mong mỏi... cho đến khi lễ này được nên trọn vẹn trong Nước Thiên Chúa”.

Là một linh mục, hằng ngày con dâng thánh lễ tạ ơn.  Lời kinh tạ ơn luôn là điệp khúc vang vọng trong cuộc sống con. Của lễ dâng lên được kết tụ bằng chính cuộc sống của con người ngày hôm nay, mà chính con là người đại diện dâng lên Chúa như lời kinh chiều của một ngày kết thúc.

Với những cung điệu nhẹ nhàng và bay bổng, giữa những hy vọng và lo âu, giữa những vui buồn và sướng khổ, giữa những ưu sầu và lo lắng, giữa những thất bại và thành công, để kết hiệp và thông phần cùng Chúa và với Chúa. Ví tựa như giọt nước được hoà chung cùng men rượu ân tình: “Cũng như giọt nước này hoà chung với rượu, xin cho chúng con được thông phần bản tính Thiên Chúa, của Đấng đã đoái thương chia sẻ thân phận làm người với chúng con”2 .

Hằng ngày con cùng dâng thánh lễ với một cộng đoàn để tưởng nhớ và kết hiệp cùng Chúa. Xin cho con luôn ý thức rằng kỷ vật của bàn tiệc thánh, mà con tái diễn hằng ngày luôn là một giao ước mới, luôn được sống động, luôn được tưởng nhớ, mà qua đó, Chúa luôn muốn trao đến cho chúng con chính tâm tình của Chúa, chính con người của Chúa để ở lại trong cung thánh lòng chúng con.

Lạy Chúa, xin cho con biết luôn quý trọng kỷ niệm mà Chúa trao gửi cho con người. Xin cho con biết ý thức mỗi khi tham dự thánh lễ. Xin gìn giữ lòng của con, xin đốt ngọn lửa mến yêu của hồn con, và xin cho con luôn hướng về, đón nhận kỷ vật này để tìm về gặp gỡ chính Chúa là sự sống đời đời.

1  Kim Vân Kiều

2  Sách Lễ Rôma - Phụng Vụ Thánh Thể (phần chuẩn bị lễ vật -  khi phó tế hoặc linh mục rót rượu và một chút nước vào chén thánh, đang khi ấy đọc thầm)