Các bän dic.h Kinh Thánh

Trích sách "Responses to 101 Questions" cûa R.E. Brown câu 1-2

C. 1. Bän dÎch Kinh Thánh nào tÓt nhÃt?

Bän dÎch thích h®p hay không còn tùy møc Çích cûa viŒc džc Kinh Thánh. ViŒc džc nÖi công c¶ng, ch£ng hån nh»ng bài džc trong thánh lÍ ho¥c trong các gi© kinh nguyŒn chung, Çòi hÕi s¿ trang tr†ng. Vì th‰, dùng bän dÎch quá bình dân thì së không h®p. Trái låi, khi džc riêng Ç‹ suy niŒm, ho¥c cÀu nguyŒn, thì nên dùng m¶t bän dÎch ÇÜ®c trình bày ÇËp m¡t, l©i væn dÍ Ç†c, dÍ hi‹u. Ngoài ra, khi džc Ç‹ h†c hÕi, nghiên cÙu, thì nên có m¶t bän dÎch sát tØng ch» - m¶t bän dÎch vÅn còn gi» låi s¿ hàm hÒ tÓi š cûa bän gÓc.

Có lë câu trä l©i bao quát tÓt nhÃt mà tôi có th‹ cúng hi‰n cho các bån là nêu lên Çi‹m này: Các bän gÓc cûa Kinh thánh b¢ng ti‰ng Híp-ri, ti‰ng A-ram, ho¥c ti‰ng Hi-låp, có nhiŠu Çoån phÙc tåp khó hi‹u, nhiŠu câu hàm hÒ tÓi š. Có khi tác giä vi‰t không rõ ràng, và rÒi dÎch giä phäi Çoán š. Vì th‰, h† phäi quy‰t ÇÎnh ho¥c dÎch sát tØng ch» và gi» nguyên s¿ hàm hÒ tÓi nghïa, ho¥c dÎch t¿ d† r¶ng rãi hÖn và cÓ g¡ng làm sáng tÕ s¿ hàm hÒ tÓi nghïa Çó. Bän dÎch sát cÀn có nh»ng bài dÅn giäi in kèm, ho¥c có phÀn chú thích ª dܧi chân các trang, trình bày nh»ng giäi pháp hiŒn có cho các Çoån tÓi nghïa. M¥t khác, trong bän dÎch t¿ do, dÎch giä Çã t¿ ÇÎnh Çoåt š nghïa cho nh»ng Çoån tÓi nghïa. Xét theo m¶t khía cånh nào Çó thì l©i chú giäi Çã ÇÜ®c khäi tri‹n s¤n trong måch væn cûa bän dÎch, và vì lš do này, bän dÎch t¿ do džc thì dÍ, nhÜng dùng Ç‹ nghiên cÙu thì khó.

C. 2. VÆy Cha gi§i thiŒu bän dÎch Kinh Thánh nào?

Vì câu trä l©i cho câu 2 và 3 chÌ liên quan t§i nh»ng bän dÎch Kinh Thánh b¢ng Anh ng», nên cha Brown Çã yêu cÀu chúng tôi b° túc phÀn các bän dÎch ti‰ng ViŒt. D¿a trên m¶t sÓ chi ti‰t mà cha NguyÍn công ñoan, Dòng Tên, Çã cung cÃp, chúng tôi xin tåm b° túc nhÜ sau.

Nói chung thì các bän Kinh thánh ti‰ng ViŒt có th‹ chia ra nhÜ sau:

  1. Bän dÎch tØ nh»ng ngôn ng» thÙ hai,
  2. Toàn b¶ Kinh thánh dÎch tØ nguyên ng», và
  3. Tân Чc dÎch Tân Чc tØ nguyên ng» Hy Låp.

  1. Nh»ng bän dÎch tØ các ngôn ng» thÙ hai

    1. TØ ti‰ng La tinh:
      Cha TrÀn ÇÙc Huân Çã dÎch toàn b¶ Kinh thánh tØ bän La tinh Ph° thông: phÀn Tân Чc ÇÜ®c xuÃt bän næm 1959 và C¿u Чc næm 1968. Xem ra bän này không còn thÎnh hành l¡m. Ngoài ra, bän Kinh thánh cûa Ñy Ban Phøng Vø dÎch trܧc næm 1975 cÛng tØ bän La tinh Ph° thông. Các bài džc trong thánh lÍ ÇÜ®c trích tØ bän này. Vì v¶i nên bän dÎch này còn nhiŠu thi‰u xót và không ÇÜ®c xuÃt bän. Tuy nhiên, nhà xuÃt bän báo Trái Tim ñÙc MË (Dòng ñÒng công) Çã gom góp nh»ng bài Phúc âm trong sách lÍ, và cho xuÃt bän cuÓn "Tin MØng Chúa Giêsu" næm 1988. Bän này có lë së ÇÜ®c sºa và xuÃt bän vào næm 1996.

    2. TØ ti‰ng Pháp:
      Bän "Kinh Thánh Tân Чc" cûa cÓ HÒng y TrÎnh væn Cæn, næm 1981. Bän này bình dân, dÍ Ç†c. ñây là m¶t công trình rÃt thiŒn chí nhÜng gi§i hån.

    3. TØ ti‰ng Trung Hoa:
      Bän Tân Чc cûa Cha TrÀn væn KiŒm ÇÜ®c xuÃt bän tåi Hoa kÿ næm 1994. Bän dÎch này phÀn l§n d¿a theo m¶t bän ti‰ng Trung hoa. Dï nhiên bän ti‰ng Trung hoa ÇÜ®c dÎch tØ nguyên bän, và dÎch giä Çã tham khäo nh»ng bän dÎch cûa các ngôn ng» khác nhÜ bän New Jerusalem Bible và bän New American Bible cûa Anh ng».

  2. Toàn b¶ Kinh Thánh dÎch tØ các nguyên ng».

    Bän dÎch cûa Cha NguyÍn th‰ ThuÃn, Dòng Chúa CÙu Th‰, là bän duy nhÃt có cä C¿u Чc và Tân Чc dÎch tØ các nguyên ng» Kinh thánh. Cha ThuÃn Çã làm viŒc trong hàng 20 næm tr©i, nhÜng rÃt ti‰c cha Çã qua Ç©i næm 1975, trܧc khi hoàn thành công trình này. Vì th‰, ba sách HuÃn ca, Giót và Ba-rúc, c¶ng thêm phÀn chú giäi cûa ba sách Çó, Çã ÇÜ®c dÎch sau này, và toàn b¶ Kinh thánh ÇÜ®c in sau næm 1975. Nhìn chung, Çây là m¶t công trình khoa h†c uyên bác, rÃt có ích cho ngÜ©i nghiên cÙu. Theo quan niŒm phiên dÎch c° Çi‹n, bän này dÎch bám sát tØng ch». Thêm vào Çó, cha låi dùng nhiŠu tØ Hán ViŒt nên câu væn ti‰ng ViŒt Çôi khi khó hi‹u. Ngoài ra, Çây là công trình do m¶t ngÜ©i làm, và vì th‰, Üu Çi‹m cûa nó là dÍ thÓng nhÃt, tÃt nhiên khuy‰t Çi‹m cûa nó là gi§i hån khä næng cûa m¶t ngÜ©i.

  3. Các bän Tân Чc dÎch tØ ti‰ng Hi-låp.

    1. Bän "Tin MØng cûa Thiên Chúa Cha" cûa Cha An-sÖn VÎ, næm 1977. Bän dÎch cûa cha VÎ là m¶t công trình cá nhân. Cha VÎ không ÇÜ®c Çào tåo chuyên môn vŠ Kinh thánh, nhÜng có m¶t vài tr¿c giác hay, có thiŒn chí và chÎu khó nghiên cÙu. RÃt ti‰c, khi vÆn døng các tr¿c giác Ãy quá mÙc thì câu ti‰ng ViŒt nhiŠu khi trª thành ng¶ nghïnh. PhÀn dÅn nhÆp và chú thích cûa bän này thì lÃy tØ bän TOB [Noveau Testament - Traduction Oecumenique de la Bible] và Bible de Jerusalem. T°ng h®p låi: Çây là m¶t công trình thiŒn chí hÖn là khoa h†c.

    2. Bän dÎch cûa nhóm "Các Gi© Kinh Phøng vø", næm 1994. ñây là m¶t công trình tÆp th‹ ÇÀu tiên trong lãnh v¿c phiên dÎch Kinh Thánh tåi ViŒt nam. Ban làm viŒc gÒm: m¶t sÓ chuyên viên Kinh thánh tÓt nghiŒp Thánh kinh H†c viŒn (Rôma) và Ecole Biblique (Giêrusalem) ho¥c tåi ViŒt nam, m¶t sÓ chuyên viên vŠ phøng vø (h†c tåi Pháp), và m¶t sÓ tÓt nghiŒp các trÜ©ng thÀn h†c (Rôma). PhÀn chú thích ÇÜ®c soån Ç‹ Çáp Ùng nhu cÀu cûa các Ƕc giä ViŒt nam, chÜa có sách chú giäi Ç‹ tham khäo. Trong các bän dÎch ti‰ng ViŒt, Çây là bän dÎch chính xác nhÃt hiŒn nay. Hy v†ng phÀn C¿u Чc së ÇÜ®c xuÃt bän trong m¶t ngày gÀn Çây.
Sau Çây là câu trä l©i cûa cha Brown:

Trong nh»ng bän dÎch sát cûa Anh ng» , tôi thÃy có 4, 5 dùng ÇÜ®c. (Tôi thÜ©ng dùng nh»ng bän dÎch sát khi dåy h†c vì tôi muÓn sinh viên cûa tôi bi‰t ljn nh»ng tr¡c trª cûa bän dÎch.) Tôi xin ÇÜ®c nh¡c nhª các bån m¶t ÇiŠu: NhiŠu bän dÎch có tÀm mÙc Çã ÇÜ®c sºa låi c¥n kë vào cuÓi thÆp niên 1980, ho¥c Çang ÇÜ®c hiŒu Çính vào ÇÀu thÆp niên 1990. Vì th‰, m‡i ngÜ©i phäi cÄn thÆn Ç‹ mua cuÓn hiŒu Çính m§i nhÃt cûa bÃt cÙ bän dÎch Kinh Thánh nào.

Bän dÎch mà tôi thÜ©ng dùng nhÃt là The Revised Standard Version (Bän Tiêu ChuÄn HiŒu ñính). M¥c có nhiŠu khó khæn, nói chung thì bän này džc ÇÜ®c, cÛng nhÜ ÇÜ®c dÎch sát ch» m¶t cách cÄn thÆn. (ñây là bän hiŒu Çính cûa Bän King James, nhÜng không may, thÌnh thoäng nó cÛng bÎ xa vào m¶t vài v‰t lÀy cûa Bän King James.) Nó làm cho ngÜ©i Công Giáo hÖi khó chÎu vì viŒc sº døng các ch» c° Ç‹ nói vŠ Thiên Chúa (nhÜ Thou và Thee). Song ÇiŠu này Çã ÇÜ®c sºa Ç°i trong bän m§i, tÙc là The New Revised Standard Version (Bän Tiêu ChuÄn B° Túc M§i), xuÃt bän næm 1990. Nói chung thì ngÜ©i Tin Lành chính tông dùng bän này nhiŠu nhÃt, nhÜng ngÜ©i Tin Lành bäo thû thì vÅn còn Üa Bän King James.

PhÀn Çông giáo dân Công Giáo tåi MÏ dùng bän The New American Bible (Bän Kinh Thánh M§i cûa Giáo h¶i Công giáo Hoa kÿ). Nh»ng bài džc trong thánh lÍ thÜ©ng ÇÜ®c trích tØ Çó. PhÀn C¿u Чc cûa bän này dÎch rÃt hay, và nói chung thì khá hÖn phÀn C¿u Чc cûa bän Revised Standard Version. Tuy nhiên, phÀn Tân Чc còn nhiŠu thi‰u xót trÀm tr†ng, và m¶t trong nh»ng lš do là sau khi bän dÎch r©i khÕi tay nh»ng dÎch giä ÇÀu tiên thì Çã bÎ sºa Ç°i n¥ng nŠ, Ç¥c biŒt bÓn Phúc âm. Song viŒc sºa Ç°i này có phÀn hÖi vøng vŠ, ch£ng hån nhÜ thay ch» "reign" ["s¿ trÎ vì"] cho ch» "kingdom" ["nܧc" nhÜ "nܧc tr©i"]. Ngoài s¿ thi‰u chính xác, phiên dÎch nhÜ th‰ rõ ràng không h®p v§i nh»ng Çoån Phúc âm diÍn tä m¶t nÖi (nܧc, vÜÖng quÓc), thay vì m¶t hành Ƕng (trÎ vì, cai trÎ). Thêm vào Çó, sºa Ç°i nhÜ th‰ còn gây hi‹u lÀm vì Giáo dân MÏ thÜ©ng nghe "reign" ["trÎ vì"] ra ch» "rain" ["mÜa"] (vì "reign-trÎ vì" và "rain-mÜa" ÇŠu phiên âm là "rên", nhÜng "reign-trÎ vì" thì không thông døng). Tuy nhiên, vÃn ÇŠ này Çã không còn n»a vì phÀn Tân Чc trên vØa ÇÜ®c dÎch låi hoàn toàn vào cuÓi thÆp niên 1980; nó së ÇÜ®c ra m¡t v§i quí vÎ trong các gi© phøng vø vào ÇÀu thÆp niên 1990.

Tåi Anh quÓc, tín h»u Công Giáo dùng bän The Jerusalem Bible (Kinh Thánh Giêrusalem) trong phøng vø, và bän này có nhiŠu liên-ki-tô. Bän Giêrusalem ÇÀu tiên cûa Anh ng» có nhiŠu thi‰u xót vì nó ÇÜ®c dÎch phÀn l§n theo bän Giêrusalem ti‰ng Pháp, và Çôi khi dÎch giä Çã không tra khäo các nguyên bän c¥n kë hÖn. (Bän Giêrusalem ti‰ng Pháp thì chính xác hÖn.) Tuy nhiên, nhÆn xét này Çã l‡i th©i vì bän Anh Ng» trên vØa ÇÜ®c sºa ch»a kÏ càng trong thÆp niên 1980. PhÀn chú thích cûa bän Giêrusalem ÇÀu tiên xem ra Çã rÃt ÇÀy Çû và giá trÎ, th‰ nhÜng phÀn chú thích cûa bän Giêrusalem m§i låi còn hoàn häo hÖn.