Các bän dic.h Kinh Thánh

C. 1. Bän d¸ch Kinh Thánh nào t¯t nh¤t?

Có l¨ câu trä l¶i bao quát t¯t nh¤t mà tôi có th¬ cúng hiªn cho các bÕn là nêu lên ði¬m này: Các bän g¯c cüa Kinh thánh b¢ng tiªng Híp-ri, tiªng A-ram, ho£c tiªng Hi-lÕp, có nhi«u ðoÕn phÑc tÕp khó hi¬u, nhi«u câu hàm h° t¯i ý. Có khi tác giä viªt không rõ ràng, và r°i d¸ch giä phäi ðoán ý. Vì thª, h÷ phäi quyªt ð¸nh ho£c d¸ch sát t×ng chæ và giæ nguyên sñ hàm h° t¯i nghîa, ho£c d¸ch tñ d÷ rµng rãi h½n và c¯ g¡ng làm sáng tö sñ hàm h° t¯i nghîa ðó. Bän d¸ch sát c¥n có nhæng bài dçn giäi in kèm, ho£c có ph¥n chú thích · dß¾i chân các trang, trình bày nhæng giäi pháp hi®n có cho các ðoÕn t¯i nghîa. M£t khác, trong bän d¸ch tñ do, d¸ch giä ðã tñ ð¸nh ðoÕt ý nghîa cho nhæng ðoÕn t¯i nghîa. Xét theo mµt khía cÕnh nào ðó thì l¶i chú giäi ðã ðßþc khäi tri¬n sÇn trong mÕch vån cüa bän d¸ch, và vì lý do này, bän d¸ch tñ do ð÷c thì d­, nhßng dùng ð¬ nghiên cÑu thì khó.

C. 2. V§y Cha gi¾i thi®u bän d¸ch Kinh Thánh nào?

Nói chung thì các bän Kinh thánh tiªng Vi®t có th¬ chia ra nhß sau:

1. Bän d¸ch t× nhæng ngôn ngæ thÑ hai,
2. Toàn bµ Kinh thánh d¸ch t× nguyên ngæ, và
3. Tân ¿¾c d¸ch Tân ¿¾c t× nguyên ngæ Hy LÕp.

1. Nhæng bän d¸ch t× các ngôn ngæ thÑ hai

   1. T× tiªng La tinh:
      Cha Tr¥n ðÑc Huân ðã d¸ch toàn bµ Kinh thánh t× bän La tinh Ph± thông: ph¥n Tân ¿¾c ðßþc xu¤t bän nåm 1959 và Cñu ¿¾c nåm 1968. Xem ra bän này không còn th¸nh hành l¡m. Ngoài ra, bän Kinh thánh cüa œy Ban Phøng Vø d¸ch trß¾c nåm 1975 cûng t× bän La tinh Ph± thông. Các bài ð÷c trong thánh l­ ðßþc trích t× bän này. Vì vµi nên bän d¸ch này còn nhi«u thiªu xót và không ðßþc xu¤t bän. Tuy nhiên, nhà xu¤t bän báo Trái Tim ÐÑc M© (Dòng аng công) ðã gom góp nhæng bài Phúc âm trong sách l­, và cho xu¤t bän cu¯n "Tin M×ng Chúa Giêsu" nåm 1988. Bän này có l¨ s¨ ðßþc sØa và xu¤t bän vào nåm 1996.

   2. T× tiªng Pháp:
      Bän "Kinh Thánh Tân ¿¾c" cüa c¯ H°ng y Tr¸nh vån Cån, nåm 1981. Bän này bình dân, d­ ð÷c. Ðây là mµt công trình r¤t thi®n chí nhßng gi¾i hÕn.

   3. T× tiªng Trung Hoa:
      Bän Tân ¿¾c cüa Cha Tr¥n vån Ki®m ðßþc xu¤t bän tÕi Hoa kÏ nåm 1994. Bän d¸ch này ph¥n l¾n dña theo mµt bän tiªng Trung hoa. Dî nhiên bän tiªng Trung hoa ðßþc d¸ch t× nguyên bän, và d¸ch giä ðã tham khäo nhæng bän d¸ch cüa các ngôn ngæ khác nhß bän New Jerusalem Bible và bän New American Bible cüa Anh ngæ.

   ---

2. Toàn bµ Kinh Thánh d¸ch t× các nguyên ngæ.

   Bän d¸ch cüa Cha Nguy­n thª Thu¤n, Dòng Chúa CÑu Thª, là bän duy nh¤t có cä Cñu ¿¾c và Tân ¿¾c d¸ch t× các nguyên ngæ Kinh thánh. Cha Thu¤n ðã làm vi®c trong hàng 20 nåm tr¶i, nhßng r¤t tiªc cha ðã qua ð¶i nåm 1975, trß¾c khi hoàn thành công trình này. Vì thª, ba sách Hu¤n ca, Giót và Ba-rúc, cµng thêm ph¥n chú giäi cüa ba sách ðó, ðã ðßþc d¸ch sau này, và toàn bµ Kinh thánh ðßþc in sau nåm 1975. Nhìn chung, ðây là mµt công trình khoa h÷c uyên bác, r¤t có ích cho ng߶i nghiên cÑu. Theo quan ni®m phiên d¸ch c± ði¬n, bän này d¸ch bám sát t×ng chæ. Thêm vào ðó, cha lÕi dùng nhi«u t× Hán Vi®t nên câu vån tiªng Vi®t ðôi khi khó hi¬u. Ngoài ra, ðây là công trình do mµt ng߶i làm, và vì thª, ßu ði¬m cüa nó là d­ th¯ng nh¤t, t¤t nhiên khuyªt ði¬m cüa nó là gi¾i hÕn khä nång cüa mµt ng߶i.

   ---

3. Các bän Tân ¿¾c d¸ch t× tiªng Hi-lÕp.

   1. Bän "Tin M×ng cüa Thiên Chúa Cha" cüa Cha An-s½n V¸, nåm 1977. Bän d¸ch cüa cha V¸ là mµt công trình cá nhân. Cha V¸ không ðßþc ðào tÕo chuyên môn v« Kinh thánh, nhßng có mµt vài trñc giác hay, có thi®n chí và ch¸u khó nghiên cÑu. R¤t tiªc, khi v§n døng các trñc giác ¤y quá mÑc thì câu tiªng Vi®t nhi«u khi tr· thành ngµ nghînh. Ph¥n dçn nh§p và chú thích cüa bän này thì l¤y t× bän TOB [Noveau Testament - Traduction Oecumenique de la Bible] và Bible de Jerusalem. T±ng hþp lÕi: ðây là mµt công trình thi®n chí h½n là khoa h÷c.

   2. Bän d¸ch cüa nhóm "Các Gi¶ Kinh Phøng vø", nåm 1994. Ðây là mµt công trình t§p th¬ ð¥u tiên trong lãnh vñc phiên d¸ch Kinh Thánh tÕi Vi®t nam. Ban làm vi®c g°m: mµt s¯ chuyên viên Kinh thánh t¯t nghi®p Thánh kinh H÷c vi®n (Rôma) và Ecole Biblique (Giêrusalem) ho£c tÕi Vi®t nam, mµt s¯ chuyên viên v« phøng vø (h÷c tÕi Pháp), và mµt s¯ t¯t nghi®p các tr߶ng th¥n h÷c (Rôma). Ph¥n chú thích ðßþc soÕn ð¬ ðáp Ñng nhu c¥u cüa các ðµc giä Vi®t nam, chßa có sách chú giäi ð¬ tham khäo. Trong các bän d¸ch tiªng Vi®t, ðây là bän d¸ch chính xác nh¤t hi®n nay. Hy v÷ng ph¥n Cñu ¿¾c s¨ ðßþc xu¤t bän trong mµt ngày g¥n ðây.

Trong nhæng bän d¸ch sát cüa Anh ngæ , tôi th¤y có 4, 5 dùng ðßþc. (Tôi th߶ng dùng nhæng bän d¸ch sát khi dÕy h÷c vì tôi mu¯n sinh viên cüa tôi biªt ðªn nhæng tr¡c tr· cüa bän d¸ch.) Tôi xin ðßþc nh¡c nh· các bÕn mµt ði«u: Nhi«u bän d¸ch có t¥m mÑc ðã ðßþc sØa lÕi c£n k¨ vào cu¯i th§p niên 1980, ho£c ðang ðßþc hi®u ðính vào ð¥u th§p niên 1990. Vì thª, m²i ng߶i phäi c¦n th§n ð¬ mua cu¯n hi®u ðính m¾i nh¤t cüa b¤t cÑ bän d¸ch Kinh Thánh nào.

Bän d¸ch mà tôi th߶ng dùng nh¤t là The Revised Standard Version (Bän Tiêu Chu¦n Hi®u Ðính). M£c có nhi«u khó khån, nói chung thì bän này ð÷c ðßþc, cûng nhß ðßþc d¸ch sát chæ mµt cách c¦n th§n. (Ðây là bän hi®u ðính cüa Bän King James, nhßng không may, thïnh thoäng nó cûng b¸ xa vào mµt vài vªt l¥y cüa Bän King James.) Nó làm cho ng߶i Công Giáo h½i khó ch¸u vì vi®c sØ døng các chæ c± ð¬ nói v« Thiên Chúa (nhß Thou và Thee). Song ði«u này ðã ðßþc sØa ð±i trong bän m¾i, tÑc là The New Revised Standard Version (Bän Tiêu Chu¦n B± Túc M¾i), xu¤t bän nåm 1990. Nói chung thì ng߶i Tin Lành chính tông dùng bän này nhi«u nh¤t, nhßng ng߶i Tin Lành bäo thü thì vçn còn ßa Bän King James.

Ph¥n ðông giáo dân Công Giáo tÕi MÛ dùng bän The New American Bible (Bän Kinh Thánh M¾i cüa Giáo hµi Công giáo Hoa kÏ). Nhæng bài ð÷c trong thánh l­ th߶ng ðßþc trích t× ðó. Ph¥n Cñu ¿¾c cüa bän này d¸ch r¤t hay, và nói chung thì khá h½n ph¥n Cñu ¿¾c cüa bän Revised Standard Version. Tuy nhiên, ph¥n Tân ¿¾c còn nhi«u thiªu xót tr¥m tr÷ng, và mµt trong nhæng lý do là sau khi bän d¸ch r¶i khöi tay nhæng d¸ch giä ð¥u tiên thì ðã b¸ sØa ð±i n£ng n«, ð£c bi®t b¯n Phúc âm. Song vi®c sØa ð±i này có ph¥n h½i vøng v«, chÆng hÕn nhß thay chæ "reign" ["sñ tr¸ vì"] cho chæ "kingdom" ["nß¾c" nhß "nß¾c tr¶i"]. Ngoài sñ thiªu chính xác, phiên d¸ch nhß thª rõ ràng không hþp v¾i nhæng ðoÕn Phúc âm di­n tä mµt n½i (nß¾c, vß½ng qu¯c), thay vì mµt hành ðµng (tr¸ vì, cai tr¸). Thêm vào ðó, sØa ð±i nhß thª còn gây hi¬u l¥m vì Giáo dân MÛ th߶ng nghe "reign" ["tr¸ vì"] ra chæ "rain" ["mßa"] (vì "reign-tr¸ vì" và "rain-mßa" ð«u phiên âm là "rên", nhßng "reign-tr¸ vì" thì không thông døng). Tuy nhiên, v¤n ð« này ðã không còn næa vì ph¥n Tân ¿¾c trên v×a ðßþc d¸ch lÕi hoàn toàn vào cu¯i th§p niên 1980; nó s¨ ðßþc ra m¡t v¾i quí v¸ trong các gi¶ phøng vø vào ð¥u th§p niên 1990.

TÕi Anh qu¯c, tín hæu Công Giáo dùng bän The Jerusalem Bible (Kinh Thánh Giêrusalem) trong phøng vø, và bän này có nhi«u liên-ki-tô. Bän Giêrusalem ð¥u tiên cüa Anh ngæ có nhi«u thiªu xót vì nó ðßþc d¸ch ph¥n l¾n theo bän Giêrusalem tiªng Pháp, và ðôi khi d¸ch giä ðã không tra khäo các nguyên bän c£n k¨ h½n. (Bän Giêrusalem tiªng Pháp thì chính xác h½n.) Tuy nhiên, nh§n xét này ðã l²i th¶i vì bän Anh Ngæ trên v×a ðßþc sØa chæa kÛ càng trong th§p niên 1980. Ph¥n chú thích cüa bän Giêrusalem ð¥u tiên xem ra ðã r¤t ð¥y ðü và giá tr¸, thª nhßng ph¥n chú thích cüa bän Giêrusalem m¾i lÕi còn hoàn häo h½n.