C¸c b¶n dic.h Kinh Th¸nh

TrÝch s¸ch "Responses to 101 Questions" cña R.E. Brown c©u 1-2

C. 1. B¶n dÞch Kinh Th¸nh nµo tèt nhÊt?

B¶n dÞch thÝch hîp hay kh«ng cßn tïy môc ®Ých cña viÖc ®äc Kinh Th¸nh. ViÖc ®äc n¬i c«ng céng, ch¼ng h¹n nh÷ng bµi ®äc trong th¸nh lÔ hoÆc trong c¸c giê kinh nguyÖn chung, ®ßi hái sù trang träng. V× thÕ, dïng b¶n dÞch qu¸ b×nh d©n th× sÏ kh«ng hîp. Tr¸i l¹i, khi ®äc riªng ®Ó suy niÖm, hoÆc cÇu nguyÖn, th× nªn dïng mét b¶n dÞch ®­îc tr×nh bµy ®Ñp m¾t, lêi v¨n dÔ ®äc, dÔ hiÓu. Ngoµi ra, khi ®äc ®Ó häc hái, nghiªn cøu, th× nªn cã mét b¶n dÞch s¸t tõng ch÷ - mét b¶n dÞch vÉn cßn gi÷ l¹i sù hµm hå tèi ý cña b¶n gèc.

Cã lÏ c©u tr¶ lêi bao qu¸t tèt nhÊt mµ t«i cã thÓ cóng hiÕn cho c¸c b¹n lµ nªu lªn ®iÓm nµy: C¸c b¶n gèc cña Kinh th¸nh b»ng tiÕng HÝp-ri, tiÕng A-ram, hoÆc tiÕng Hi-l¹p, cã nhiÒu ®o¹n phøc t¹p khã hiÓu, nhiÒu c©u hµm hå tèi ý. Cã khi t¸c gi¶ viÕt kh«ng râ rµng, vµ råi dÞch gi¶ ph¶i ®o¸n ý. V× thÕ, hä ph¶i quyÕt ®Þnh hoÆc dÞch s¸t tõng ch÷ vµ gi÷ nguyªn sù hµm hå tèi nghÜa, hoÆc dÞch tù dä réng r·i h¬n vµ cè g¾ng lµm s¸ng tá sù hµm hå tèi nghÜa ®ã. B¶n dÞch s¸t cÇn cã nh÷ng bµi dÉn gi¶i in kÌm, hoÆc cã phÇn chó thÝch ë d­íi ch©n c¸c trang, tr×nh bµy nh÷ng gi¶i ph¸p hiÖn cã cho c¸c ®o¹n tèi nghÜa. MÆt kh¸c, trong b¶n dÞch tù do, dÞch gi¶ ®· tù ®Þnh ®o¹t ý nghÜa cho nh÷ng ®o¹n tèi nghÜa. XÐt theo mét khÝa c¹nh nµo ®ã th× lêi chó gi¶i ®· ®­îc kh¶i triÓn s½n trong m¹ch v¨n cña b¶n dÞch, vµ v× lý do nµy, b¶n dÞch tù do ®äc th× dÔ, nh­ng dïng ®Ó nghiªn cøu th× khã.

C. 2. VËy Cha giíi thiÖu b¶n dÞch Kinh Th¸nh nµo?

V× c©u tr¶ lêi cho c©u 2 vµ 3 chØ liªn quan tíi nh÷ng b¶n dÞch Kinh Th¸nh b»ng Anh ng÷, nªn cha Brown ®· yªu cÇu chóng t«i bæ tóc phÇn c¸c b¶n dÞch tiÕng ViÖt. Dùa trªn mét sè chi tiÕt mµ cha NguyÔn c«ng §oan, Dßng Tªn, ®· cung cÊp, chóng t«i xin t¹m bæ tóc nh­ sau.

Nãi chung th× c¸c b¶n Kinh th¸nh tiÕng ViÖt cã thÓ chia ra nh­ sau:

  1. B¶n dÞch tõ nh÷ng ng«n ng÷ thø hai,
  2. Toµn bé Kinh th¸nh dÞch tõ nguyªn ng÷, vµ
  3. T©n ¦íc dÞch T©n ¦íc tõ nguyªn ng÷ Hy L¹p.

  1. Nh÷ng b¶n dÞch tõ c¸c ng«n ng÷ thø hai

    1. Tõ tiÕng La tinh:
      Cha TrÇn ®øc Hu©n ®· dÞch toµn bé Kinh th¸nh tõ b¶n La tinh Phæ th«ng: phÇn T©n ¦íc ®­îc xuÊt b¶n n¨m 1959 vµ Cùu ¦íc n¨m 1968. Xem ra b¶n nµy kh«ng cßn thÞnh hµnh l¾m. Ngoµi ra, b¶n Kinh th¸nh cña ñy Ban Phông Vô dÞch tr­íc n¨m 1975 còng tõ b¶n La tinh Phæ th«ng. C¸c bµi ®äc trong th¸nh lÔ ®­îc trÝch tõ b¶n nµy. V× véi nªn b¶n dÞch nµy cßn nhiÒu thiÕu xãt vµ kh«ng ®­îc xuÊt b¶n. Tuy nhiªn, nhµ xuÊt b¶n b¸o Tr¸i Tim §øc MÑ (Dßng §ång c«ng) ®· gom gãp nh÷ng bµi Phóc ©m trong s¸ch lÔ, vµ cho xuÊt b¶n cuèn "Tin Mõng Chóa Giªsu" n¨m 1988. B¶n nµy cã lÏ sÏ ®­îc söa vµ xuÊt b¶n vµo n¨m 1996.

    2. Tõ tiÕng Ph¸p:
      B¶n "Kinh Th¸nh T©n ¦íc" cña cè Hång y TrÞnh v¨n C¨n, n¨m 1981. B¶n nµy b×nh d©n, dÔ ®äc. §©y lµ mét c«ng tr×nh rÊt thiÖn chÝ nh­ng giíi h¹n.

    3. Tõ tiÕng Trung Hoa:
      B¶n T©n ¦íc cña Cha TrÇn v¨n KiÖm ®­îc xuÊt b¶n t¹i Hoa kú n¨m 1994. B¶n dÞch nµy phÇn lín dùa theo mét b¶n tiÕng Trung hoa. DÜ nhiªn b¶n tiÕng Trung hoa ®­îc dÞch tõ nguyªn b¶n, vµ dÞch gi¶ ®· tham kh¶o nh÷ng b¶n dÞch cña c¸c ng«n ng÷ kh¸c nh­ b¶n New Jerusalem Bible vµ b¶n New American Bible cña Anh ng÷.

  2. Toµn bé Kinh Th¸nh dÞch tõ c¸c nguyªn ng÷.

    B¶n dÞch cña Cha NguyÔn thÕ ThuÊn, Dßng Chóa Cøu ThÕ, lµ b¶n duy nhÊt cã c¶ Cùu ¦íc vµ T©n ¦íc dÞch tõ c¸c nguyªn ng÷ Kinh th¸nh. Cha ThuÊn ®· lµm viÖc trong hµng 20 n¨m trêi, nh­ng rÊt tiÕc cha ®· qua ®êi n¨m 1975, tr­íc khi hoµn thµnh c«ng tr×nh nµy. V× thÕ, ba s¸ch HuÊn ca, Giãt vµ Ba-róc, céng thªm phÇn chó gi¶i cña ba s¸ch ®ã, ®· ®­îc dÞch sau nµy, vµ toµn bé Kinh th¸nh ®­îc in sau n¨m 1975. Nh×n chung, ®©y lµ mét c«ng tr×nh khoa häc uyªn b¸c, rÊt cã Ých cho ng­êi nghiªn cøu. Theo quan niÖm phiªn dÞch cæ ®iÓn, b¶n nµy dÞch b¸m s¸t tõng ch÷. Thªm vµo ®ã, cha l¹i dïng nhiÒu tõ H¸n ViÖt nªn c©u v¨n tiÕng ViÖt ®«i khi khã hiÓu. Ngoµi ra, ®©y lµ c«ng tr×nh do mét ng­êi lµm, vµ v× thÕ, ­u ®iÓm cña nã lµ dÔ thèng nhÊt, tÊt nhiªn khuyÕt ®iÓm cña nã lµ giíi h¹n kh¶ n¨ng cña mét ng­êi.

  3. C¸c b¶n T©n ¦íc dÞch tõ tiÕng Hi-l¹p.

    1. B¶n "Tin Mõng cña Thiªn Chóa Cha" cña Cha An-s¬n VÞ, n¨m 1977. B¶n dÞch cña cha VÞ lµ mét c«ng tr×nh c¸ nh©n. Cha VÞ kh«ng ®­îc ®µo t¹o chuyªn m«n vÒ Kinh th¸nh, nh­ng cã mét vµi trùc gi¸c hay, cã thiÖn chÝ vµ chÞu khã nghiªn cøu. RÊt tiÕc, khi vËn dông c¸c trùc gi¸c Êy qu¸ møc th× c©u tiÕng ViÖt nhiÒu khi trë thµnh ngé nghÜnh. PhÇn dÉn nhËp vµ chó thÝch cña b¶n nµy th× lÊy tõ b¶n TOB [Noveau Testament - Traduction Oecumenique de la Bible] vµ Bible de Jerusalem. Tæng hîp l¹i: ®©y lµ mét c«ng tr×nh thiÖn chÝ h¬n lµ khoa häc.

    2. B¶n dÞch cña nhãm "C¸c Giê Kinh Phông vô", n¨m 1994. §©y lµ mét c«ng tr×nh tËp thÓ ®Çu tiªn trong l·nh vùc phiªn dÞch Kinh Th¸nh t¹i ViÖt nam. Ban lµm viÖc gåm: mét sè chuyªn viªn Kinh th¸nh tèt nghiÖp Th¸nh kinh Häc viÖn (R«ma) vµ Ecole Biblique (Giªrusalem) hoÆc t¹i ViÖt nam, mét sè chuyªn viªn vÒ phông vô (häc t¹i Ph¸p), vµ mét sè tèt nghiÖp c¸c tr­êng thÇn häc (R«ma). PhÇn chó thÝch ®­îc so¹n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c ®éc gi¶ ViÖt nam, ch­a cã s¸ch chó gi¶i ®Ó tham kh¶o. Trong c¸c b¶n dÞch tiÕng ViÖt, ®©y lµ b¶n dÞch chÝnh x¸c nhÊt hiÖn nay. Hy väng phÇn Cùu ¦íc sÏ ®­îc xuÊt b¶n trong mét ngµy gÇn ®©y.
Sau ®©y lµ c©u tr¶ lêi cña cha Brown:

Trong nh÷ng b¶n dÞch s¸t cña Anh ng÷ , t«i thÊy cã 4, 5 dïng ®­îc. (T«i th­êng dïng nh÷ng b¶n dÞch s¸t khi d¹y häc v× t«i muèn sinh viªn cña t«i biÕt ®Õn nh÷ng tr¾c trë cña b¶n dÞch.) T«i xin ®­îc nh¾c nhë c¸c b¹n mét ®iÒu: NhiÒu b¶n dÞch cã tÇm møc ®· ®­îc söa l¹i cÆn kÏ vµo cuèi thËp niªn 1980, hoÆc ®ang ®­îc hiÖu ®Ýnh vµo ®Çu thËp niªn 1990. V× thÕ, mçi ng­êi ph¶i cÈn thËn ®Ó mua cuèn hiÖu ®Ýnh míi nhÊt cña bÊt cø b¶n dÞch Kinh Th¸nh nµo.

B¶n dÞch mµ t«i th­êng dïng nhÊt lµ The Revised Standard Version (B¶n Tiªu ChuÈn HiÖu §Ýnh). MÆc cã nhiÒu khã kh¨n, nãi chung th× b¶n nµy ®äc ®­îc, còng nh­ ®­îc dÞch s¸t ch÷ mét c¸ch cÈn thËn. (§©y lµ b¶n hiÖu ®Ýnh cña B¶n King James, nh­ng kh«ng may, thØnh tho¶ng nã còng bÞ xa vµo mét vµi vÕt lÇy cña B¶n King James.) Nã lµm cho ng­êi C«ng Gi¸o h¬i khã chÞu v× viÖc sö dông c¸c ch÷ cæ ®Ó nãi vÒ Thiªn Chóa (nh­ Thou vµ Thee). Song ®iÒu nµy ®· ®­îc söa ®æi trong b¶n míi, tøc lµ The New Revised Standard Version (B¶n Tiªu ChuÈn Bæ Tóc Míi), xuÊt b¶n n¨m 1990. Nãi chung th× ng­êi Tin Lµnh chÝnh t«ng dïng b¶n nµy nhiÒu nhÊt, nh­ng ng­êi Tin Lµnh b¶o thñ th× vÉn cßn ­a B¶n King James.

PhÇn ®«ng gi¸o d©n C«ng Gi¸o t¹i Mü dïng b¶n The New American Bible (B¶n Kinh Th¸nh Míi cña Gi¸o héi C«ng gi¸o Hoa kú). Nh÷ng bµi ®äc trong th¸nh lÔ th­êng ®­îc trÝch tõ ®ã. PhÇn Cùu ¦íc cña b¶n nµy dÞch rÊt hay, vµ nãi chung th× kh¸ h¬n phÇn Cùu ¦íc cña b¶n Revised Standard Version. Tuy nhiªn, phÇn T©n ¦íc cßn nhiÒu thiÕu xãt trÇm träng, vµ mét trong nh÷ng lý do lµ sau khi b¶n dÞch rêi khái tay nh÷ng dÞch gi¶ ®Çu tiªn th× ®· bÞ söa ®æi nÆng nÒ, ®Æc biÖt bèn Phóc ©m. Song viÖc söa ®æi nµy cã phÇn h¬i vông vÒ, ch¼ng h¹n nh­ thay ch÷ "reign" ["sù trÞ v×"] cho ch÷ "kingdom" ["n­íc" nh­ "n­íc trêi"]. Ngoµi sù thiÕu chÝnh x¸c, phiªn dÞch nh­ thÕ râ rµng kh«ng hîp víi nh÷ng ®o¹n Phóc ©m diÔn t¶ mét n¬i (n­íc, v­¬ng quèc), thay v× mét hµnh ®éng (trÞ v×, cai trÞ). Thªm vµo ®ã, söa ®æi nh­ thÕ cßn g©y hiÓu lÇm v× Gi¸o d©n Mü th­êng nghe "reign" ["trÞ v×"] ra ch÷ "rain" ["m­a"] (v× "reign-trÞ v×" vµ "rain-m­a" ®Òu phiªn ©m lµ "rªn", nh­ng "reign-trÞ v×" th× kh«ng th«ng dông). Tuy nhiªn, vÊn ®Ò nµy ®· kh«ng cßn n÷a v× phÇn T©n ¦íc trªn võa ®­îc dÞch l¹i hoµn toµn vµo cuèi thËp niªn 1980; nã sÏ ®­îc ra m¾t víi quÝ vÞ trong c¸c giê phông vô vµo ®Çu thËp niªn 1990.

T¹i Anh quèc, tÝn h÷u C«ng Gi¸o dïng b¶n The Jerusalem Bible (Kinh Th¸nh Giªrusalem) trong phông vô, vµ b¶n nµy cã nhiÒu liªn-ki-t«. B¶n Giªrusalem ®Çu tiªn cña Anh ng÷ cã nhiÒu thiÕu xãt v× nã ®­îc dÞch phÇn lín theo b¶n Giªrusalem tiÕng Ph¸p, vµ ®«i khi dÞch gi¶ ®· kh«ng tra kh¶o c¸c nguyªn b¶n cÆn kÏ h¬n. (B¶n Giªrusalem tiÕng Ph¸p th× chÝnh x¸c h¬n.) Tuy nhiªn, nhËn xÐt nµy ®· lçi thêi v× b¶n Anh Ng÷ trªn võa ®­îc söa ch÷a kü cµng trong thËp niªn 1980. PhÇn chó thÝch cña b¶n Giªrusalem ®Çu tiªn xem ra ®· rÊt ®Çy ®ñ vµ gi¸ trÞ, thÕ nh­ng phÇn chó thÝch cña b¶n Giªrusalem míi l¹i cßn hoµn h¶o h¬n.